Тышкевіч: «Легітымнасць, як кепская тынкоўка, пастаянна асыпаецца і яе трэба аднаўляць»

Ігар Тышкевіч адзначае, што сёння ў Беларусі адбываецца крызіс легітымнасці, і тлумачыць, чым легітымнасць адрозніваецца ад легальнасці.

— Ключавыя сілы фактычна апынуліся ў тупіку. Яны дасягнулі або максімум, або мінімум у межах старой мадэлі і без змены мадэлі паводзін ні атачэнне Лукашэнкі, ні яго апаненты не могуць пераламаць сітуацыю, — падкрэсліў Тышкевіч на сваім канале. — Таксама паўстала пытанне крызісу легітымнасці.

Нагадаю, легальнасць — гэта тое, наколькі адпаведна да існых законаў тая ці іншая група атрымала ўладу. Легітымнасць — гэта тое, наколькі мэтавая група вызнае лідара лідарам, наколькі гатова падпарадкоўвацца яго рашэнням.

Гэта азначае, што яна гатовая дэлегаваць паўнамоцтвы і выконваць яго рашэнні. У нармальнай дэмакратычнай супольнасці легальнасць і легітымнасць могуць быць адным.

Але факт легальнасці застаецца. Факт легітымнасці — гэта тое, як успрымаюць палітычнага лідара або пэўную палітычную групу.

Легітымнасць — як кепская тынкоўка. Яна пастаянна асыпаецца і яе трэба аднаўляць. Легітымнасць не можа быць пастаяннай.

Напрыклад, Януковіч у 2013-14 годзе быў легальным прэзідэнтам Украіны, таму што ён быў абраны на выбарах паводле заканадаўства. Але сваімі рашэннямі напрыканцы 2013 года ён страціў легітымнасць сярод значнай часткі насельніцтва.

Адпаведна, легальнасць засталася, легітымнасці не было. Легітымнасць — гэта фактычна часовая рэч. Запас легітымнасці прыходзіць пасля электаральнай кампаніі, пасля вялікіх палітычных кампаній.

Але пасля легітымнасць падтрымліваецца дзеяннямі, іх вынікамі з пазіцыі палітычнай групы, калі гэта не ўлада, ці знікае. У прадстаўнікоў улады тое ж самае. Або легітымнасць падтрымліваецца ці электаральнымі кампаніямі, ці нейкімі пазітыўнымі дзеямі, або знікае.

Адпаведна, станам на сёння ў Беларусі ёсць крызіс легітымнасці, таму што Лукашэнка легітымны сярод свайго базавага электарату. Яны лічаць, што ён і легальны, і легітымны. Пры гэтым з пункту гледжання легальнасці, тут назіраецца крызіс. Бо ёсць пытанні і як Лукашэнка захаваў уладу, і наконт легальнасці апанентаў.

Аналітык лічыць, што зараз абодва бакі прадстаўнікоў беларускага грамадства зайшлі ў тупік, і ўказвае на некаторыя вынікі дзеянняў уладаў.

Пры гэтым ключавыя фактары, якія прывялі рэжым Лукашэнкі да крызісу, не вырашаныя. Гэта азначае, што ёсць дэфіцыт якасных выканаўцаў, фактычна шалёны дэфіцыт кадраў.

— Ёсць дэфіцыт ідэй, які толькі ўзмацніўся, таму што падчас заціскання гаек, рэпрэсій спрабавалі стабілізавацца за кошт сілавой кампаненты, якая была адзінай, таму што без ідэалогіі, з абмежаванай колькасцю рэсурсаў застаецца толькі сілавы рэсурс.

Гэта прывяло да таго, што нават унутры сістэмы арганізацыйны фактар, унутраная крытыка, аналіз прыняцця рашэнняў звузіўся.

Таму што казаць непрыемнае Лукашэнку вельмі небяспечна. Адпаведна, няма ўнутранай крытыкі і плюс сама якасць вертыкалі ўлады на сярэднім і нізавым узроўні застаецца проста ахавай. Таму што калі нават і з’явіцца нейкае геніяльнае рашэнне ў кіраванні дзяржавай, але калі ў цябе няма выканання яго на месцах, усё разваліцца.

Таму сітуацыю нельга назваць добрай. Гэта адносная стабілізацыя ў перыяд крызісу, але гэта не перамога, гэта не выхад на стабільную сітуацыю. Гэта ўсё яшчэ крызіс, — зрабіў вынік Тышкевіч.